Deze vraag kan je jaren bezig houden wanneer je in een relatie zit waarin je je niet goed voelt. Als jij je af gaat vragen “is mijn partner een narcist?”, is dat meestal ook het moment dat je op zoek gaat naar antwoorden “want hij is ook vaak zo lief…“

Bij mij werd dit een lange intensieve en pijnlijke zoektocht. Het heeft mij, mijn leven en mijn kijk op de wereld volledig veranderd. Ten goede, maar met de nodige traumaverwerking, verdriet, pijn en eenzaamheid.

Maar hoe kom je achter het antwoord?

Alles waar je in dit artikel ‘hij/hem’ leest, kun je ook ‘zij/haar’ lezen als dit in jouw situatie geldt. Dit artikel geldt ook voor mensen die doelwit werden van vrouwelijke narcisten.

Het antwoord ligt in jou.

Het antwoord op de vraag of je man (vrouw) of vriend (vriendin) een narcist is, is te vinden in jou. Zoals vele anderen, zul ook jij deze vraag misschien online aan Google stellen. Of aan je huisarts of psycholoog. Je zult het gedrag van je partner aan anderen proberen uit te leggen, in de hoop op antwoorden. En uit die uitleg zou je inderdaad veel af kunnen leiden.

Maar hoe kom jij aan een antwoord waar je echt iets aan hebt? Ik heb er lang over gedaan om tot de volgende conclusie te komen; door meer te kijken naar mijzelf, naar wat er in mij is gebeurd tijdens zulke relaties. Het antwoord schuilt dus in hoe jij je voelt. In het verschil in wie jij ooit was als persoon, hoe jij je voelde vóór de relatie én hoe jij je nu voelt én… wat er over is van jouw levenslust en jouw persoonlijkheid.

Diagnose narcistische persoonlijkeidstoornis.

Wil je honderd procent zekerheid op de vraag of je partner een pathologisch narcistische persoonlijkheidstoornis heeft, dan zou hij officieel gediagnosticeerd moeten worden door een deskundige. Iemand die gespecialiseerd is in, én ervaring heeft met deze persoonlijkheidsstoornis en officiele diagnoses mag stellen. En tussen een paar narcistische trekken en de echte stoornis ligt een groot verschil. Het probleem is; échte narcisten/psychopaten/anti sociale persoonlijkheden laten zich niet diagnosticeren. Tenzij ze een misdrijf hebben begaan en verplicht mee moeten doen aan een psychologisch onderzoek. Het probleem is, de meeste narcisten en psychopaten bewegen zich op het randje nét aan de goede kant van de wet. De meeste narcisten en psychopaten leven onzichtbaar tussen ons in, hoog functionerend in de maatschappij en vaak zelfs alom gewaardeerd.

Mensen met dit type persoonlijkheidsstoornissen (Cluster B) zullen niet snel of nooit uit vrije wil op de stoel bij een psycholoog of psychiater belanden. Doen ze dit wel, dan zijn de meeste narcisten met deze stoornis wel zo gewiekst dat ze zelfs professionals compleet voor de gek kunnen houden.

Om absolute zekerheid te krijgen op je vraag, zou je vriend of man eerst grondig bij een ervaren psycholoog in behandeling moeten en tests ondergaan. En narcisten krijg je niet snel zover, het verborgen type misschien, maar dan “klopt de diagnose niet”, volgens de narcist.

Dus al zou een narcist ooit bij een psycholoog langs gaan, dan zal hij er meestal snel de brui aan geven en, volgens hem, zal er van alles aan de psycholoog mankeren. Zou hij dan ook nog in behandeling komen bij een andere psycholoog, dan zal ook die niet deugen. Therapie is niet voor narcisten, dat is alleen voor zwakke mensen en de meeste therapeuten deugen toch niet. (ik hoop dat je het cynisme hier in leest).

Heb je een psycholoog nodig voor een antwoord?

Maar heb jij, puur om te bepalen of je partner een narcist is, écht een psycholoog nodig? Of ben jij zelf degene die genoeg van zijn gedrag heeft meegekregen? Weet je zelf eigenlijk het antwoord al…?

Jij bent degene die hem dagelijks meemaakt, jij bent degene die zijn, al dan niet, narcistische gedrag ziet, beleeft en voelt… Als jij sterke vermoedens hebt dat je partner heel narcistisch is, kijk dan vooral uit voordat je besluit met hem in relatietherapie te gaan.
Voor het antwoord op de vraag ” is mijn man een narcist” zou je eigenlijk geen psycholoog nodig hoeven hebben. Met een beetje eigen onderzoek kom je daar zelf ook wel uit, als het goed is. Herstellen van narcistisch misbruik is een ander verhaal, daar heb je vaak wel een goede therapeut of coach bij nodig.

Relatietherapie met een narcist, is geen goed idee!

In relatietherapie gaan met een echte narcist, puur om antwoorden te krijgen óf om je relatie te redden, is geen goed idee. Relatietherapie met een narcist heeft een averechts effect en is zelfs schadelijk of zelfs gevaarlijk. Het zal het misbruik in jouw relatie juist alleen maar erger maken. Dat wil zeggen, als je te maken hebt met een ‘echte’ narcist. Hij zal jou verachten om het feit dat hij in relatietherapie ‘moet’, want hij is perfect. Er is niets mis met hem, vindt hij zelf. “Hoe durf je anders te beweren en wat weet zo’n psycholoog nou helemaal“, terwijl hij bij de psycholoog een heel gewiekst spelletje speelt en de empathische partner speelt. Je zult zwaar boeten voor de dingen die jij in therapie zegt.

Hij zal alles wat jij in de therapie over jouw gevoelens deelt tegen jou gebruiken, maar natuurlijk niet voor het oog van de psycholoog. Dat gebeurt pas als niemand het ziet. Hij zal jou ermee manipuleren en straffen op een laffe en verborgen manier. Tegenover de therapeut hangt hij de sympathieke man uit. Hij zal meegaand doen en het imago van goedbedoelende en empatische echtgenoot uiterst geraffineerd spelen.

Bovendien kan hij zelfs de therapeut mogelijk zo manipuleren dat deze gaat twijfelen aan jouw mentale gezondheid. Pas hier voor op: hier zijn narcisten heel geraffineerd in. Voor je het weet ben je aan het strijden voor je geloofwaardigheid. Niet alleen met je vriend, maar ook met je therapeut als deze geen ervaring heeft met narcisten.

Wat relatietherapie met een narcist nog gevaarlijker maakt is dat jij bij de therapeut je gevoelens, je wensen en pijnpunten kenbaar maakt. Openheid en eerlijkheid is tenslotte een voorwaarde om therapie te kunnen laten slagen, nietwaar? Maar het maakt jou in dit geval bijzonder kwetsbaar. Een narcist zal juist ín therapie nog meer leren hoe hij jou kan manipuleren en kwetsen. Hij leert daar nóg beter waar hij jou mee kan pakken. Omdat een narcist geen enkele echte empathie heeft, noch de intentie om iets aan zijn eigen gedrag te veranderen, noch de relatie voor jou prettiger wil maken, is in therapie en/of bemiddeling gaan met een narcist juist schadelijk.

Er is geen gelijkwaardige oprechte communicatie met een narcist mogelijk

Elke poging tot gelijkwaardige communicatie, elkaar respecteren of rekening leren houden met elkaars gevoelens, zal mislukken en zelfs tegen je werken wanneer je dit met een narcist probeert.

Voor slachtoffers van narcistisch misbruik is het advies van onwetende omstanders en soms zelfs onwetende professionals om samen in therapie te gaan, dus juist gevaarlijk en destructief. Met een narcist of psychopaat/sociopaat werkt gezamelijke therapie en/of mediation absoluut averechts en hierdoor raak je als partner nóg verder van huis en nog meer getraumatiseerd.

Doet het er toe of je partner een narcist is of niet?

Terug naar het antwoord op jouw vraag, “is mijn partner een ‘echte’ narcist?”. Mijn vraag aan jou is: DOET DAT ER EIGENLIJK TOE? Ik vraag je eens bij deze vraag stil te staan.

Het zou er alleen iets toe doen om te kunnen bepalen of er mogelijk structurele verbetering te verwachten valt in jullie relatie en in zijn gedrag of misschien ook in jouw gedrag….  Het woord structureel is hier heel belangrijk. Echte narcisten zijn ook hierin weer heel gewiekst: als ze voelen dat je overweegt hen te verlaten, kunnen ze jou tijdelijk het gevoel geven dat ze jou daadwerkelijk tegemoet komen en veranderen, puur en alleen om te voorkomen dat je de relatie verbreekt. Ook dit is manipulatie en geen oprechte structurele verandering. Zijn gedrag zal namelijk snel weer terugvallen in oude patronen zodra hij merkt dat jij valt voor zijn ogenschijnlijk goede bedoelingen….

Wil jij de relatie laten slagen, dan zal ook hij zijn deel moeten oppakken en hier oprecht, integer en langdurig zichtbaar en structureel iets mee gaan doen. Maar met een narcist is dit onmogelijk. Valse hoop, verspilde energie en traumatiserend. Het gaat drie dagen goed, of drie weken misschien… en daarna komen de manipulaties en misbruik weer terug. Ik ga er vanuit dat jij al een redelijke tijd, misschien zelfs wel jaren in jouw relatie zit en jij je man of vriend al heel goed kent en al héél veel hebt geprobeerd…

Het antwoord op jouw vraag ‘is mijn vriend een narcist’, leeft in jou…

Om tot je antwoord te komen is het het belangrijk om de kenmerken van narcistisch gedrag te leren, maar ook honderd procent eerlijk te kijken naar de gevoelens in jezelf. Als het goed is, weet jij antwoord op de volgende vragen:

• Voel en ervaar jij dat jouw vriend of man oprecht wil werken aan zijn gedrag als jij dat nodig hebt? Of laat hij jou eigenlijk al jaren zien dat hij niet (echt) bereid is. Of lijkt hij steeds kort even tegemoet te komen aan jou wensen (om te voorkomen dat je vertrekt) en valt dan snel weer terug in oud gedrag…
• Ben je erg bang om deze relatie kwijt te raken? Zo ja, kijk je dan heel vaak de andere kant op om de realiteit omtrent zijn gedrag maar niet te zien? Er is een reden voor die angst als je deze ervaart….
• Praat je kwetsend gedrag van je man goed? Hoe voelt dat voor jou? Wat doet dat met je?
• Heeft hij oprecht de intentie om jou gelukkig te zien en doet hij daar structureel moeite voor? Of heeft hij alleen mooie praatjes? Manipuleert hij jou steeds met gouden bergen…. Komt hij stabiel zijn woorden na?
• Kun je glijkwaardige gesprekken met hem voeren waarbij je je gehoord en gerespecteerd voelt? Hebben die gesprekken daarna ook de goede uitwerking / effect? Of heb je steeds weer word salad-achtige uitputtende nutteloze gesprekken over belangrijke onderwerpen?
• Durf je uberhaupt nog over belangrijke en gevoelige onderwerpen met hem te praten?
• Is hij überhaupt in staat om eerlijk te zijn? Of liegt hij over veel, zo niet alles? Steek jij je kop in het zand voor eindeloze gelieg?
• Neemt hij verantwoording voor zijn gedrag en acties? Erkend hij fouten?
• Kan hij fouten toegeven? Oprecht sorry zeggen en dit ook voelen (niet alleen maar “zeggen” om maar van jou “gezeur” af te zijn?
• Is een man die liegt, bedriegt, jou een rot gevoel over jezelf geeft, het waard om voor te vechten? Wat is daarop uw antwoord?
• Laat hij zien en voelen dat hij het beste voor je wil? (niet in woorden, maar juist in gedrag?)
• Heb je het gevoel dat hij jou gelijkwaardig ziet en behandeld?

Kortom; hoe voel jij je in deze relatie?

• Voel jij je door je vriend serieus genomen?
• Voel je je gelijkwaardig aan elkaar?
• Worden jouw gevoelens door hem herkend, erkend en gerespecteerd? Begrijpt hij jou?
• Zijn zijn gedrag en woorden gelijk? Of zijn het vooral mooie woorden en laat hij in zijn gedrag het tegenovergstelde zien?
• Kun jij je, zonder gevolgen en vrijuit uiten bij hem?
• Voel je je vaak beschuldigd voor dingen die niet jij, maar hij zelf doet?
• Komt hij tegemoet in jouw behoeftes of alleen wanneer hem dat iets oplevert?
• Voel jij je vooral verward en eenzaam in deze relatie?
• Ben je obesssief bezig met zijn gedrag te begrijpen?
• Vraag jij je steeds af of hij “wel echt” narcist is of niet?
• Herken jij jezelf niet meer? Was jij voor deze relatie vrolijker, vrijer, onbezorgder?
• Voel jij nog verbinding met je vrienden, familie, je omgeving of heb je het gevoel dat je geisoleerd raakt?
• Voel jij nog enthousiasme voor dingen als hobbies, nieuwe avonturen, sociale activiteiten?
• Heb je het gevoel dat je bent veranderd in een klein onbelangrijk, onzichtbaar, onaantrekkelijk mens?
• Besteed je veel tijd aan bedenken of, hoe en wanneer je iets zult zeggen? Vooral wanneer het over jouw gevoel of wensen gaat?
• Word je serieus genomen als jij je vriend aanspreekt op zijn gedrag? Voel je je veilig om dit te doen?
• Voel je je vaak opgejaagd en gestrest in de relatie? Ben je onverklaarbaar vaak bang voor extreme emotionele pijn?
• Merk je dat je detective aan het spelen bent omdat je steeds voelt dat er tegen je gelogen wordt? Schaam je je daarvoor of voel je je schuldig daarover?
• Merk je dat je vaak dingen doet of zegt, waar je eigenlijk helemaal niet achter staat, puur om de ‘vrede’ te bewaren of straf te voorkomen?
• Heb je regelmatig het gevoel dat jij niet belangrijk bent voor je vriend maar oppervlakkige vrienden dat wel voor hem zijn? Krijgen oppervlakkige vrienden en kennissen veel meer zijn aandacht, hulp en gezelligheid dan jij?

Wanneer jij je focust op wat er met en in jou gebeurt binnen deze relatie, dan vind je jouw antwoord.

Wat is het verschil tussen een ‘gewone’ klootzak en een ‘echte’ narcist?

Het is niet heel belangrijk of je vriend de narcistische persoonlijkheids-stoornis heeft of “alleen maar” trekken ervan vertoont. Want wat is eigenlijk het verschil tussen een ‘gewone’ klootzak en een narcist? Tja, dat is een lastige vraag en daar zullen de meningen over verdeeld zijn. Laten we het houden bij; een ‘gewone’ klootzak is iemand die zich tijdelijk als klootzak gedraagt. Misschien omdat hij het ergens moeilijk mee heeft of zich niet prettig voelt. Maar hij kan uiteindelijk wel naar zichzelf kijken, oprechte excuses maken en zijn gedrag niet op jou projecteren. Een ‘gewone’ klootzak zal het misschien niet snel toegeven, maar diep van binnen voelt hij zich schuldig en schaamt zich. En er komt een dag dat hij zich oprecht inzet om te veranderen.

Dat doet een echte narcist namelijk allemaal niet en hij zal dat ook nooit doen. Hij voelt zich noiit schuldig, hij heeft nooit spijt en hij voelt niet wat echt liefhebben is. HIj VOELT het niet, en is niet in staat het te voelen. Wel om het na te spelen, om jou te manipuleren (in zijn macht te houden) voor eigen gewin. Het gedrag van iemand met de narcistische persoonlijkheidstoornis, is geen tijdelijk gedrag: het is niet te veranderen en het wordt meestal erger met de jaren. Het is zeer, zeer destructief voor degene die er doelwit van is. Er is geen hoop op zelfinzicht, niet op aan te leren échte empathie. Ook zullen er nooit oprechte schuldgevoelens komen, noch oprechte interesse in een ander, geen oprechte gelijkwaaridge liefde ook niet in jou, geen integriteit, geen open (oprechte) kwetsbaarheid. Nooit. 

Alleen maar gespeelde, geveinsde emoties, om te krijgen of te behouden wat hij wil… Als je langdurig met zo iemand omgaat, voel je duidelijk het verschil en het gebrek aan echte gevoelens.

Kennis over pathologisch narcisme is heel belangrijk, maar niet alles.

Het is verstandig om je te verdiepen in wat narcistisch misbruik is en hoe je het kunt herkennen. Maar daarna moet de focus terug naar jou; is deze relatie goed voor jou… ? Hoe voel jij je écht? Want daar ligt het antwoord dat je wilt. Lees ook eens het artikel over de symptomen van NSS, narcistisch slachtoffer syndroom.

Als je veel vragen bevestigend hebt beantwoord en je eerlijk naar jezelf durft te kijken, dan heb je het antwoord waar het om draait.

Lukt het jou niet om emotioneel los te komen van een narcistische partner? Kijk dan eens bij: Loskomen van de Traumaband.