KOPP kind: De impact van opgroeien met ouders met psychische problemen

Als jij opgroeide in een onveilige omgeving omdat je ouders of verzorgers psychische problemen hadden, is de kans groot dat jij jezelf in je volwassen leven steeds opnieuw terugvindt in soortgelijke situaties of relaties. Kind zijn van ouders met psychiatrische problemen kan een enorme impact hebben op je leven. Kinderen die opgroeien met een ouder (of beide) met psychische problemen, noem je een KOPP kind (Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen).

Wat betekent het om een KOPP kind te zijn?

Als jij onveilig opgroeide, was er geen of weinig ruimte voor jouw ontwikkeling. Je kon niet zijn wie je was, je kon geen kind zijn en je niet uiten zonder verstrekkende gevolgen. Je werd gemanipuleerd, onderdrukt, gestraft, niet gezien en niet gehoord. Je was bezig met overleven en continu aan het inschatten wat er van je verlangd werd om je ouders of familie tevreden te houden.

Je werd verantwoordelijk gehouden voor het geluk van je verzorgers in plaats van andersom. Je kon of mocht niet je eigen ‘ik’ ontwikkelen. Je werd niet of maar deels gezien en niet gehoord. Je werd niet of ambivalent geholpen in je ontwikkeling of zelfs tegengewerkt. Er was geen ruimte voor jouw kleine ‘ik-je’, om te leren en te ontdekken wie jij bent.

De impact van onveilig opgroeien op je ontwikkeling

Als je zo bent opgegroeid, is de kans groot dat je onbewust gedragspatronen hebt ontwikkeld zoals: ‘pleasen’, jezelf wegcijferen, je gevoelens onderdrukken, voortdurend anderen tevreden houden, ten koste van jezelf. Je bent niet anders gewend en je weet niet beter. Je hebt geen gezond referentiekader.

Waarschijnlijk doe jij zonder erbij na te denken alsof alles goed met je gaat terwijl dat soms niet zo is. Als je continu je eigen gevoelens opzij drukt, ook al doe je dit onbewust, dan breekt je dit vroeg of laat op. Je zult steeds opnieuw in situaties terechtkomen die niet gezond voor je zijn. Als kind ontwikkelde je patronen om te overleven om zoveel mogelijk mishandeling en misbruik te voorkomen en onbewust zet je deze ‘strategie’ nog steeds in.

Overlevingspatronen die je als KOPP kind ontwikkelt

Als jij zo’n kind was, ervaar je waarschijnlijk je leven lang:

• Onderdrukte woede
• Chronische stress
• Depressieve gevoelens
• Angst en eenzaamheid
• Frustratie en een laag zelfbeeld
• Schuldgevoelens en schaamte
• Gevoelens van machteloosheid, uitzichtloosheid en hulpeloosheid

Waarschijnlijk hou je tegelijkertijd naar de buitenwereld de schone schijn hoog. Je bent altijd ogenschijnlijk de sterke, de zelfstandige en de empathische. Waarschijnlijk ‘draag je anderen’ en blijf je ondanks alles positief en verdraagzaam. Te verdraagzaam en té empathisch, behalve naar jezelf. Het zit in je systeem. Onbewust. Je doet het zonder dat je het weet.

Narcistisch misbruik in de kindertijd: Onzichtbaar maar destructief

Als ik praat over mishandeling of misbruik, dan is dat niet per definitie fysiek of seksueel misbruik. Het gaat hier vooral over het onzichtbare psychische misbruik. Ook wel “narcistisch misbruik”, van een ouder of verzorger met persoonlijkheidsproblematiek of iemand anders in de naaste omgeving.

Dit type misbruik is sluipend destructief en onzichtbaar met verregaande gevolgen voor het kind en de volwassene die het moet worden. Het is moeilijk te herkennen, zelfs voor professionals, maar de impact is niet minder ernstig dan die van andere vormen van misbruik.

Vormen van narcistisch misbruik in de kindertijd kunnen zijn:

• Emotionele verwaarlozing
• Gaslighting en manipulatie
• Omdraaien van de ouder-kind rol (parentificatie)
• Afwijzing en kritiek
• Onvoorspelbaarheid en instabiliteit
• Gebruik van het kind voor de emotionele behoeften van de ouder

Hoe patronen uit je jeugd zich herhalen in je volwassen leven

Als je zo opgroeit en het niet veilig is om jezelf te zijn, dan zul je je tot ver in je volwassen leven niet bewust zijn van patronen die jou steeds weer in dezelfde situaties en relaties brengen. Voor jou is jezelf wegcijferen en geen stem hebben normaal. Je kent waarschijnlijk je eigen stem en wensen niet eens. Hoe had je ook moeten weten dat het anders kan?

Je weet niet wat je eigen behoeftes zijn. Je hebt geen ruimte gehad om te leren wie jij bent of hoe jij jouw plek in deze wereld in moet nemen… Je hebt altijd geleerd dat dat niet mag. Jouw persoonlijkheid is in de kiem gesmoord en mocht niet groeien. Je bent niet goed toegekomen aan je eigen ontwikkeling.

Je bent geprogrammeerd jezelf opzij te zetten voor anderen en niet bezig te zijn met wat jij nodig hebt. En daarbij is de kans ook groot dat je nooit toe bent gekomen om je echte potentieel professioneel te ontwikkelen. Misschien ook wél… maar loop je ook op dat gebied jezelf voorbij.

Het keerpunt: Wanneer je systeem crasht

Tót het moment dat je rock bottom raakt. Je bent op. Ziek, je kunt niet meer. Je bent volledig opgebrand geraakt.

Dit is meestal het moment dat je je bewust gaat worden hoe jij je voelt en dat jij steeds meer gaat zien dat jij je op meer gebieden in je leven in een web van manipulatie en machtsmisbruik beland bent. Vaak gebeurt deze bewustwording als je ‘rock bottom’ raakt. Hetzij door een fikse burn-out, hetzij door depressie, (complex) posttraumatisch stresssyndroom of ziekte e.d.

Wat jij op je schouders hebt gedragen was zó zwaar, dat je opgebrand of ziek bent geworden. Hoe erg ook; dít is wel DE ommekeer voor veel mensen naar heling. Het was nodig om je wakker te schudden en de eerste stappen naar een nieuw leven te zetten.

De weg naar heling: 7 essentiële stappen

Wat is er nodig voor heling?

1. Kennis en bewustwording: Begrijpen wat er met je is gebeurd en de impact ervan op je leven
2. Veiligheid, zowel fysiek als emotioneel: Een omgeving creëren waarin je kunt helen
3. Leren voelen, zien, toelaten en herkennen: Contact maken met je eigen emoties en behoeften
4. Contact met betrouwbare mensen: Al is het er maar één, verbinding is essentieel
5. Zelfzorg: Leren om voor jezelf te zorgen op alle niveaus
6. Financiële zelfstandigheid: Economische onafhankelijkheid geeft vrijheid
7. Andere en bewustere keuzes maken: Nieuwe gewoontes ontwikkelen die je ondersteunen

Het begint met erkenning van wat er is gebeurd. Niet minimaliseren, niet wegkijken, maar de waarheid onder ogen zien. Pas dan kan het helingsproces beginnen. Het is een reis die tijd kost, maar die je uiteindelijk naar een authentieker en vrijer leven kan leiden.

Lukt het jou niet los te komen van een traumaband? Doe dan het online traject Loskomen van de traumaband.

FAQ-Kopp kind:

Zijn alle kinderen van ouders met psychische problemen KOPP-kinderen?

Ja, de term KOPP staat voor ‘Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen’ en omvat alle kinderen die opgroeien in een gezin waar één of beide ouders kampen met psychische problemen, ongeacht de ernst of diagnose.

Heeft elk KOPP-kind dezelfde problemen in het latere leven?

Nee, de impact verschilt per persoon. Factoren zoals de ernst van de ouderlijke problematiek, aanwezigheid van een gezonde andere ouder, steunfiguren in de omgeving, en aangeboren veerkracht spelen allemaal een rol in hoe een kind ermee omgaat.

Is het mogelijk om volledig te herstellen van een jeugd als KOPP-kind?

Ja, hoewel het pad naar herstel niet eenvoudig is. Met de juiste ondersteuning, therapie, zelfinzicht en tijd kunnen KOPP-kinderen gezonde copingmechanismen ontwikkelen en een vervullend leven leiden. De impact van de jeugd verdwijnt niet, maar de relatie ermee kan veranderen.

Hoe herken ik of mijn problemen te maken hebben met mijn jeugd als KOPP-kind?

Veel volwassen KOPP-kinderen herkennen patronen zoals: moeite met grenzen stellen, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel voor anderen, perfectionisme, angst voor afwijzing, en het steeds weer belanden in ongezonde relaties. Professionele hulp kan helpen bij het maken van deze verbindingen.

Kan ik een goede ouder zijn als ik zelf een KOPP-kind was?

Absoluut. Veel volwassen KOPP-kinderen zijn juist zeer bewuste en liefdevolle ouders omdat ze zich actief inzetten om de patronen te doorbreken. Bewustzijn van je eigen geschiedenis en het zoeken van ondersteuning wanneer nodig, zijn belangrijke stappen om de intergenerationele cyclus te doorbreken.