Relatieverslaving

Wat is verslaving?

Volgens de definitie van Wikipedia is verslaving:

een toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal van een gewoonte of stof afhankelijk is, zodanig dat hij/zij deze gewoonte of stof niet of heel moeilijk los kan laten. Het gedrag van de persoon is voornamelijk gericht op het verkrijgen en innemen van het middel, of het handelen naar de gewoonte, ten koste van de meeste andere activiteiten. Als het lichaam deze stof of gewoonte dan moet loslaten kunnen er ernstige ontwenningsverschijnselen optreden bij deze persoon.

Verslaving zorgt voor obsessief gedrag waarbij de persoon herhaaldelijk een sterke drang voelt naar de bron van de verslaving. Ondanks de schadelijke effecten voor de mentale, emotionele en/of fysieke toestand. Iemand die verslaafd is, is zijn eigen gedrag niet meer de baas. Rationele gedachtes en adviezen zijn niet opgewassen tegen de drang van de verslaving. Er is niet direct sprake meer van ‘vrijwillige keus’, iets wat verslaafde mensen vaak in de schoenen wordt geschoven. Het is een ziekte, op celniveau. Helaas is het wel zo dat de verslaafde er zelf alles aan moet doen om dit toch de baas te worden, meestal met hulp en begeleiding.

Je kunt verslavingen in twee soorten onderverdelen; verslaving aan substanties zoals nicotine, alcohol en drugs. En er zijn verslavingen aan gedrags -en gedachtenpatronen en aan bepaalde emoties. Qua gedrag gaat het dan om dingen zoals kopen, eten, gamen, gokken, sporten en werken. Maar je kunt ook verslaafd raken aan gevoelens zoals angst, verliefdheid, adrenaline/stress etc. Het maakt niet uit of het positieve of negatieve gevoelens zijn. De narcistische persoonlijkheid is ook verslaafd, namelijk aan aandacht, bevestiging en macht (of narcistische voeding/narcissistic supply).

Verschillende soorten verslaving

Bij verslaving wordt vaak alleen gedacht aan roken, drugs of alcohol. Maar er zijn dus veel meer soorten verslavingen. Er is steeds meer kennis over en aandacht voor verslavingen als gamen, gokken, kopen, eten, porno en sex. Je kunt zelfs verslaafd zijn aan sporten als het de rest van je leven gaat bepalen. Inmiddels wordt ook de smartphone en Social Media verslaving bekender. Social media -en smartphonegebruik spelen bewust in op het ’triggeren’ van het beloningscentrum in je hersenen. Deze verslavingen zijn niet zo onschuldig als ze misschien klinken.

Sommige mensen doen misschien lacherig over de koopverslaafde of de pornoverslaafde, maar deze mensen (en hun directe omgeving) lijden erg onder hun verslaving. Ook deze verslavingen zijn verwoestend voor hun leven en dat van hun naasten.

Verslaafd aan emoties en gedragspatronen

Minder bekend is dat mensen op een zelfde destructieve manier verslaafd kunnen zijn aan emoties en gedachtes, die zich steeds herhalen. Verslavingen als relatieverslaving en werkverslaving zijn minder bekend. Zij komen voort uit verslaafd zijn aan het gevoel dat het werk of de emoties geven. Er zijn ook mensen verslaafd aan bijvoorbeeld drama (in hun eigen leven of dat van anderen). Zij voelen zich leeg, onrustig of worden opstandig als alles en iedereen rustig en tevreden is.

Weer anderen zijn verslaafd aan de rush van adrenaline zoals bij extreme sporten. Het moet steeds gekker, sneller en gevaarlijker om dezelfde kick te ervaren. Zonder de kick van extreem gevaar worden deze mensen onrustig, leeg en voelen zij zich naar.

Er zijn mensen die verslaafd zijn aan zorgen voor anderen of het altijd maar bezig “moeten” zijn. Veel mensen zijn zich niet bewust dat ze verslaafd zijn en ook hun naasten niet. Sommige mensen wijzen met een hooghartig vingertje naar andere verslaafden, maar zijn zich niet bewust dat ze zelf net zo verslaafd zijn, maar anders dan ze gewend zijn.

Iemand die zijn werk maar niet ‘los’ kan laten en ten koste van zijn eigen gezondheid en relaties steeds maar door blijft werken, wordt minder snel gezien als verslaafd. Niet iedereen ziet dat achter iemand die zijn werk, zorgtaak of destructieve relatie niet los kan laten, een ernstige verslaving schuilt.

Hard werken en passie voor je werk hebben is geen probleem. Het wórdt een probleem wanneer die voortdurende drang naar dat werk, ten koste gaat van je gezondheid, omgeving en relaties. En wanneer je extreme onrust en onbehagen voelt als dat werk wegvalt en wanneer je je werk steeds weer verkiest boven je gezondheid of relaties. Het wordt ook een probleem als je geen enkele ándere belangstelling meer op kunt brengen voor dingen buiten je werk.

Hetzelfde geldt voor zorgen. Zorgen voor anderen is mooi, sociaal en geeft voldoening. Anders wordt het als iemand een eindeloze, niet te stoppen zorgdrang heeft, ten koste van zichzelf en dit doet om de eigen problemen te ontwijken en maar niet ‘met zichzelf’ te hoeft zijn. Het koste wat kost zorgen voor anderen, ook wanneer die anderen dat niet nodig hebben of zelfs niet willen, is ook een signaal. Wanneer de extreme ‘zorger’ niet alleen kan zijn, onrustig of gespannen wordt als er niets te zorgen valt, is er sprake van een verslaving.

Verslaving is het ontwijken van een diepe pijn, leegte of angst.

Elke verslaving is ernstig. Het heeft verstrekkende lichamelijke en mentale gevolgen en op den duur ook financiele en sociale gevolgen. Je kunt alle vormen van verslaving met elkaar vergelijken. Ze hebben dezelfde schadelijke, soms zelfs (indirect) dodelijke gevolgen. Het is even moeilijk om er los van te komen. In dit artikel gaat het vooral om relatieverslaving. Relatieverslaving móet je dus zelfs net zo ‘dodelijk’ serieus nemen als elke andere verslaving. Hoe werk zo’n verslaving nu op celniveau? Welke rol spelen chemie en de hersenen hierin?

Wat is peptide addiction?

Onze hersenen werken zó, dat ze geprogrammeerd zijn om ons te behoeden voor gevaar en pijn. Het Limbisch Systeem (het deel van de hersenen dat emoties regelt) heeft een oer-systeem dat ons automatisch beschermt voor gevaar. Zodra er gevaar dreigt, schakelt ons lichaam automatisch over op één van de volgende acties: ‘bevriezen’, vluchten of vechten. Over deze reacties hoeven we niet na te denken, het zijn reflexen. De hersenen geven direct een signaal aan het lichaam dat automatisch één van deze acties in gang zet.

Hoe komt het dan dat iemand zich tóch richting gevaar blijft bewegen naar een substantie, situatie of persoon die hem beschadigt? Hoe kan het dat mensen (en dieren) die zich in misbruik situaties bevinden, óf verslaafden steeds weer ‘grijpen’ naar gevaarlijke stoffen of de persoon die hen beschadigd? Daar hebben we dan toch dat Limbisch systeem voor, … zou je denken?

Dat klopt. Dat Limbische ‘alarmsysteem’ werkt wel. Ook bij verslaafde mensen, als het tenminste dírect duidelijk is dat er gevaar of pijn dreigt. Maar in het geval van verslaving aan drugs, geeft zo’n stof eerst een periode een geweldig gevoel. In het geval van een destructieve relatie (zoals die met een narcist of sociopaat etc.) was de relatie eerst een periode geweldig en zelfs euforisch, de hersenen zien nu geen gevaar.

Zo iemand voelt zich in de eerste periode heerlijk. Het Limbisch systeem wordt voor de gek gehouden. Net zoals alcohol, heroine, cocaine en xtc dat doen, net zoals alcohol dat doet, lekker eten en sex dat doen. Je brein (en daarmee je cellen) wordt voor de gek gehouden. Het heeft niet in de gaten dat er gevaar dreigt. Het gevaar is niet zichtbaar en niet voelbaar. Lees hierover ook het wetenschappelijk bewezen verhaal van de kikker in de pan.

Traumabonding

Daarom deinst iemand die verstrikt is geraakt in een destructieve relatie niet weg voor gevaar. Niks fight, flight or freeze! Deze persoon is verslaafd geraakt aan het euforische liefdesgevoel en pas daarna volgde het duidelijke gevaar. Het Limbische alarmsysteem ging niet af en raakte de persoon verslaafd. Eerst is er de euforie en daarna de angst, het verdriet, de verwarring en stress waaraan hij later, zonder het te weten verslaafd aan is geraakt. Om die verslaving het hoofd te bieden, ontstaan vaste gedragspatronen die amper nog los te laten zijn en vaak niet eens worden herkend.

Je kunt hierover ook lezen in dit artikel over Trauma Bonding en de proef met de ratten.

Het heeft allemaal te maken met hoe onze hersenen werken en hoe onze cellen reageren op peptides. Peptides zijn – correct me if I’m wrong – de chemische vertalingen van elke emotie die wij kunnen ervaren. Een peptide is een molecuul, die weer uit bepaalde aminozuren bestaat. Don’t ask me more 😉

Peptides

Er is een peptide/chemische verbinding voor angst, eentje voor liefde, geluk, stress, lust, honger, verdriet, opwinding, woede enzovoort. De Hypothalamus is verantwoordelijk voor ons gedrag, ons zenuwstelsel en de hormonen. Peptides worden gemaakt door die Hypothalamus, óók onderdeel van het Limbische systeem. Op het moment dat we een emotie ervaren, zet de Hypothalamus deze emotie om in een peptide. Deze peptide komt terecht in je bloedstroom en uiteindelijk in verschillende delen van je lichaam. Elke cel in je lichaam heeft (duizenden) receptoren aan de buitenkant die ‘haken aan’ wat er aan die buitenkant gebeurd.

De peptides die door je lichaam gaan, hechten zich aan de receptoren van de cellen in je lichaam. Als deze regelmatig bloot worden gesteld aan dezelfde peptides, bijvoorbeeld steeds weer angst-peptides, dan raken je cellen hieraan verslaafd. Onze cellen maken geen enkel onderscheid tussen goed of slecht. Het maakt ze dus niet uit of peptides een positief gevoel of een negatief gevoel geven.

“Give me more!!”, is wat je cellen roepen als ze aan een peptide verslaafd zijn geraakt, ook al is dit een nare emotie zoals angst of woede. Dit begint al te verklaren waarom het zo moeilijk loskomen is van een drugsverslaving – waar je rationeel gezien graag vanaf wilt. Maar ook een destructieve relatie waar je – rationeel gezien – graag uit wilt. Dit is één van de redenen waarom het zo moeilijk loskomen is hiervan. Er zijn er nog een aantal factoren, zoals het reëele gevaar dat dreigt vanuit de partner, wanneer iemand zich werkelijk losmaakt uit de destructieve relatie. Maar dat even ter zijde.

Verbindingen in de hersenen

Je hersenen maken steeds nieuwe vaste ‘routes’ / verbindingen aan als dezelfde gedachtes of gevoelens vaak worden herhaald. Er ontstaat een vaste snelweg in je hersenen. Vergelijk het met autorijden. In het begin moet je over elke handeling nog goed nadenken, maar als je diezelfde handelingen steeds blijft herhalen, gaat het autorijden op een gegeven moment automatisch. Je hersenen hebben dan genoeg ‘getraind’ en daardoor vaste routes aangemaakt. Het wordt een gewoonte. Dit geldt natuurlijk voor elke vaardigheid. Taal, fietsen, vaardigheden voor je werk, enz.enz. alles wat je eindeloos herhaalt wordt een gewoonte / vaste route in je hersenen. Het is heel moeilijk om zo’n verbinding, als deze eenmaal is aangelegd, weer op te breken.

Verslaafd aan bepaalde gevoelens

Als iemand lang genoeg in een situatie verkeert waarbij hij constant angst -of stressgevoelens ervaart, of waarbij angst en stress continu worden afgewisseld met euforie en geluk, ontstaat er op celniveau een verslaving aan die angst -en euforiepeptides.

Als je steeds opnieuw gevaar opzoekt met een extreme sport, raken je cellen en dus ook je hersenen verslaafd aan die adrenaline. En net zoals met heroine; op een gegeven moment heeft je lichaam er steeds meer van nodig om dezelfde ‘rush’ te ervaren. Precies hetzelfde gaat op voor de relatieverslaafde in een destructieve relatie. De relatieverslaafde is verslaafd aan die ene relatie, die hem of haar steeds weer die rush geeft; van angst naar euforie en weer terug. Hij of zij is verslaafd geraakt aan alles wat deze relatie geeft en vraagt, zowel positief als negatief.

Kortom, je kunt dus aan álle emoties verslaafd raken, vooral de intense emoties. Die verslaving aan emoties hebben ervoor gezorgd dat gedrag -en gedachtenpatronen zijn ingesleten in je hersenen en je komt er niet meer van los. Zoals de alcoholist aan alcohol, de roker aan nicotine, de narcist aan macht en aandacht. Zo is de relatieverslaafde verslaafd geraakt aan de extreme rush van ups en downs van liefde, stress en angst.

Het is een chemisch stofje dat een slachtoffer van narcistisch misbruik volledig in de ban heeft. De ‘dader’ de narcist, sociopaat of borderliner is dus óók verslaafd aan de relatie, maar op een andere manier.

Rationele adviezen werken niet bij verslavingen

Daarom werken logisch rationele ‘adviezen’ zoals -ga toch bij hem weg – sta erboven – zo laat je je toch niet behandelen – je ziet toch dat hij niet goed voor je is – je kunt veel beter krijgen- (etc.etc.) NIET werken. Rationeel weet een slachtoffer dit zelf ook wel. Het maakt het slachtoffer nóg maar moedelozer en radelozer. Het geeft hem/haar een nóg extremer gevoel van falen, nog minder zelfvertrouwen, nog minder verbinding met zijn omgeving …en de cirkel is rond.

Ik hoop dat door dit artikel het iets begrijpelijker is geworden voor naasten van iemand die verstrikt is geraakt in een destructieve relatie of anderzijds verslaafd is, dat het onder andere hierom zo moeilijk is en frustrerend voor het slachtoffer zelf. Hij of zij is echt niet gek, niet dwars, niet zwak en meestal ook niet dom, maar heeft professionele hulp nodig. En zoals bij veel verslaafde mensen, zolang nog midden ín de verslaving, wordt hulp vaak afgeweerd. Dit is de ziekte, de angst om los te laten, de angst voor de paniek die toeslaat en het niet meer weten wie ze kunnen zijn of ooit waren zonder…

Lukt het jou niet los te komen van deze traumaband? Doe dan het online traject “loskomen van de traumaband“.

← previous post next post →

narcistisch misbruik , Narcistisch slachtoffer syndroom , Peptide addiction , peptides , verslaving

About HeartSease

6 Reacties

Ingrid op 24 juli 2021 om 07:41

Hoe moet je dan met zo’n slachtoffer, verslaafde omgaan zonder zelf kapot gemaakt te worden?
- HeartSease op 27 juli 2021 om 09:52
  
  Hoi Ingrid. Door je eigen grenzen op een gezonde kalme manier aan te geven én te bewaken als deze niet gerespecteerd worden door het slachtoffer (of door wie dan ook). Geef het goede voorbeeld over zelfzorg en grenzen aangeven en bewaken. Oók naar slachtoffers.
e Boot op 14 juni 2022 om 01:52

Interessant, dank je wel! Is er een relatie tussen diabetes ll zonder overgewicht en veel stress, huislijkgeweld dwangmatige narcistische parner( mogelijk ook apsperger ongediagnostiseerd ).
- HeartSease op 15 juni 2022 om 18:30
  
  (Langdurig) te hoge stress (bijvoorbeeld door langdurig psychologisch misbruik) kan de oorzaak zijn van lichamelijke klachten en ziektes. Welke ziektes en klachten, verschillen per persoon.
Eveline Boot op 15 juni 2022 om 20:21

Dank u wel voor deze reactie. Het was voor onze moeder belangrijk en heel veel meer geweest, als haar huisarts deze kennis had gehad!!
- HeartSease op 16 juni 2022 om 23:10
  
  Dankjewel Eveline. Ik hoop met deze informatie iets bij te kunnen dragen. Sterkte!