PTSS – Post Traumatisch Stress Syndroom: Een uitleg
Wat is PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom) en wat heeft het te maken met Complexe PTSS en psychologisch/narcistisch misbruik? In dit artikel leg ik uit wat PTSS inhoudt, welke symptomen je kunt herkennen en hoe het verband houdt met narcistisch misbruik.
Wat is trauma en hoe leidt het tot PTSS?
Veel mensen hebben wel eens gehoord van PTSS – Post Traumatisch Stress Syndroom. Dan wordt vaak gedacht aan oorlogsveteranen die trauma’s hebben opgelopen tijdens oorlogssituaties. Maar lang niet alle mensen die lijden aan PTSS zijn oorlogsveteranen.
Trauma (en daardoor PTSS) kan op veel verschillende manieren worden opgelopen. Denk bijvoorbeeld aan het meemaken of getuige zijn van:
- Een ernstig ongeval of ongeluk
- Geweld of een overval
- Verkrachting of seksueel misbruik
- Brand of natuurrampen
- Medische noodsituaties of levensbedreigende ziekte
- Gewelddadige aanvallen
Kortom: élke ernstig bedreigende of levensbedreigende situatie kan PTSS veroorzaken bij degene die het meemaakte of er getuige van was. Het gaat hierbij om situaties waarbij iemand intense angst, hulpeloosheid of afschuw heeft ervaren.
PTSS: Wanneer het trauma je dagelijks leven beheerst
PTSS is een stress- en angstaandoening die ontstaat als gevolg van trauma. Het heeft zowel mentale als fysieke als sociale gevolgen. Wat PTSS kenmerkt is het continu herbeleven van de traumatische gebeurtenis in het (veilige) dagelijkse leven, wat ernstige lichamelijke en geestelijke klachten kan geven.
Bij mensen met PTSS staat de “vlucht-of-vecht-respons” continu ‘aan’, ook in veilige situaties. Het lichaam blijft in een verhoogde staat van alertheid, alsof het gevaar elk moment kan toeslaan. Dit betekent dat zij elke dag en de hele dag met een ernstig verhoogd stressniveau leven.
Dit voortdurende en hoge stressniveau geeft veel mentale én lichamelijke klachten. Het put je uit, zowel geestelijk als lichamelijk. PTSS kan je dagelijkse leven en normale functioneren ernstig verstoren, maar ook het contact met je omgeving beïnvloeden.
Overal waar ik “hij” schrijf, kun je ook “zij” lezen. Met “hij” bedoel ik de persoon die lijdt aan PTSS.
Herkenbare symptomen van PTSS
Symptomen van PTSS kunnen elk moment worden getriggerd door bijvoorbeeld woorden, geluiden, geuren of situaties die de persoon doen denken aan het trauma. Dit zijn de meest voorkomende symptomen, ingedeeld in categorieën:
Mentale symptomen
- Herbeleving: Flashbacks waarin hij de traumatische situatie opnieuw beleeft
- Steeds levendige beelden en herinneringen van het trauma zien, horen en/of voelen
- Herhalende nachtmerries over de gebeurtenis
- Ernstig stress- of angstgevoel wanneer hij wordt herinnerd aan de gebeurtenis
- Geheugenverlies over de traumatische gebeurtenis of delen daarvan
- Ernstige concentratieproblemen
- Negatieve gedachten over zichzelf, zoals extreme schuld- en schaamtegevoelens
- Depressieve gevoelens of apathie
- Geen emoties meer kunnen uiten (emotionele verdoving)
Lichamelijke symptomen
- Slaapproblemen en chronische vermoeidheid
- Versnelde hartslag en opgejaagd gevoel
- Continue spanning in het lichaam
- Schrikreacties bij onverwachte geluiden of bewegingen
- Duizeligheid en hoofdpijn
- Maag- en darmklachten
- Spierspanning en pijn
- Verminderde weerstand en vatbaarheid voor ziekten
Sociale symptomen
- Vermijden van mensen en situaties die aan de gebeurtenis doen denken
- Sociaal isolement of het geheel vermijden van mensen
- Snel geschokt raken en extreme reacties krijgen op ‘normale’ gebeurtenissen
- Een continu gevoel van waakzaamheid/over-alertheid
- Snel geïrriteerd zijn en uitbarstingen van woede krijgen
- Vertrouwen in mensen en zichzelf kwijt zijn
- Afgenomen of verdwenen interesse in normale dagelijkse activiteiten, relaties en hobby’s
- Moeite om intieme relaties aan te gaan of te onderhouden
Wanneer hulp zoeken bij PTSS
PTSS kan moeilijk te diagnosticeren zijn wanneer degene die hieraan lijdt, de traumatische gebeurtenis heeft geblokkeerd uit zijn geheugen (of weigert hierover te praten), maar wel aan meerdere van bovenstaande klachten lijdt. Soms merkt de omgeving de veranderingen eerder op dan de persoon zelf.
Het is belangrijk om professionele hulp te zoeken als je:
- Merkt dat je na een traumatische gebeurtenis langer dan een maand last houdt van bovengenoemde symptomen
- Je dagelijks functioneren ernstig belemmerd wordt
- Je sociale relaties onder druk komen te staan door je symptomen
- Je toevlucht zoekt in alcohol, drugs of risicogedrag om met je klachten om te gaan
Een professionele psycholoog of psychiater kan vaststellen of er sprake is van PTSS en een behandelplan opstellen. Bewezen effectieve behandelingen voor PTSS zijn onder andere:
- EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
- Traumagerichte cognitieve gedragstherapie
- Exposure therapie
- In sommige gevallen: ondersteunende medicatie
Het verband tussen PTSS, Complexe PTSS en narcistisch misbruik
Wat heeft PTSS te maken met narcistisch misbruik? Mensen die geen duidelijk aanwijsbare traumatische/direct levensbedreigende gebeurtenis hebben meegemaakt, maar langdurig aan psychologisch misbruik hebben blootgestaan, ontwikkelen vaak de complexe vorm van PTSS; Complexe PTSS.
Bij narcistisch misbruik is er sprake van langdurige, herhaalde blootstelling aan emotioneel misbruik zoals:
- Gaslighting (het ontkennen of verdraaien van je realiteit)
- Manipulatie en controle
- Vernedering en beledigingen
- Emotionele verwaarlozing
- Triangulatie (anderen tegen je uitspelen)
- Isolatie van vrienden en familie
Deze aanhoudende vormen van psychologisch misbruik kunnen even schadelijk zijn als een eenmalige traumatische gebeurtenis. Het verschil is dat de schade geleidelijk ontstaat en vaak onzichtbaar blijft voor de buitenwereld.
Lees meer over Complexe PTSS en de specifieke symptomen die daarbij horen.
0 reacties