Gaslighting is een van de meest verraderlijke manipulatietechnieken die narcisten gebruiken om jou uitgeput, verward en volledig afhankelijk van hen te maken.

Hoe Herken Je dat Je wordt Ge-gaslight?

Was je normaal gesproken iemand die zaken helder en scherp zag, een sterke mening had en stevig met beide benen op de grond stond? Maar twijfel je sinds een tijd of je dingen nog wel juist ziet, of dat wat je zojuist zag of hoorde wel écht gebeurde? Vraag je je af of je nog wel helder kunt denken of waarnemen? Twijfel je ineens aan alles en iedereen, inclusief jezelf? Voel je je onverklaarbaar neurotisch of paranoïde?

Dan word je mogelijk ge-gaslight. Gaslighting is een manipulatietechniek om iemand aan álles te laten twijfelen. Het wordt toegepast door vooral narcisten en psychopaten om macht over iemand uit te oefenen. Deze techniek injecteert langzaam een mentaal en emotioneel gif in je, waardoor je steeds meer gaat twijfelen aan jezelf en de realiteit.

Opmerking: Overal waar je “hij/hem/zijn” leest, kun je ook “zij/haar” lezen wanneer het een vrouwelijke narcist en een mannelijk doelwit betreft.

Wat is Gaslighting Precies?

Door iemand te gaslighten laat je die persoon bewust twijfelen aan de waarheid, zijn ervaring en waarneming. Het is een wrede manier om iemand ongemerkt gek te laten worden én gek te laten lijken naar de buitenwereld. Het overkomt zowel mannen als vrouwen, en ja, óók intelligente, hoogopgeleide mensen met een stevige persoonlijkheid!

Je raakt steeds meer in de war over wat echt is. In je hoofd ontstaat een vreemde strijd tussen wat je waarneemt en wat jou verteld wordt door degene die jou manipuleert. Dat je gemanipuleerd wordt, is voor veel mensen in die situatie vaak lang niet duidelijk.

Met gaslighten kan de narcist jou laten twijfelen of de rode auto, die duidelijk rood is, wel écht rood is. Als je wordt ge-gaslight, zul je steeds vaker ernstig twijfelen of datgene wat je ziet, voelt, hoort, vindt of ervaart wel zo is. Langzaam ga je je afvragen of je gek aan het worden bent. En je zit vaak met een enorm slecht gevoel over jezelf dat je maar niet kunt plaatsen.

Waar Komt de Term Gaslighten Vandaan?

De term komt uit de film “Gaslight” uit 1944. In deze film manipuleert een man zijn vrouw systematisch tot op het punt dat zij denkt dat ze gek aan het worden is. Dit is wat narcisten (onder andere) toepassen op hun doelwit en hun omgeving.

Gaslighting als Machtsmiddel

Gaslighting is een vorm van mind-control (mindfuck zou een beter woord zijn) die narcisten en psychopaten bewust toepassen, terwijl ze de vermoorde onschuld spelen.

Overigens kunnen mensen zonder narcistische of antisociale persoonlijkheidsstoornis ook gaslighten. Het gebeurt helaas overal en veel mensen hebben niet in de gaten dat ze worden ge-gaslight.

Gaslighten is een vorm van:

• Pesten
• Liegen
• Ontduiken van verantwoordelijkheden
• Ontkennen of omdraaien van de waarheid

Het is een subtiele en vaak onzichtbare manier die veel schade aan het slachtoffer toebrengt als die er langdurig aan blootgesteld wordt.

Hoe Gaslighting Je Isoleert

Langdurig ge-gaslight worden kan slachtoffers hun baan kosten en zelfs hun familiebanden, vriendschappen en reputatie aantasten. Maar ook hun mentale en fysieke gezondheid lijdt eronder. Narcisten doen er alles aan om het doelwit te verwijderen van de realiteit, die overtuigend door hen ontkend en verdraaid wordt.

Deze manipulatie isoleert jou op den duur van je sociale kringen en soms zelfs je familie. Zij zullen geneigd zijn eerder de leugens van de narcist te geloven. Veel slachtoffers zien zelfs hun familie van zich afdrijven, die niets van de manipulaties van de narcist doorziet. Ja, bizar hè? Het is inderdaad zó destructief en gevaarlijk.

“Je Zag Niet Wat Je Net Zag…”

Gaslighting drijft jou af van de realiteit, van je omgeving en van je eigen gezonde verstand. Het is een van de manieren waarop narcisten macht over jou en de omgeving houden. Niemand weet meer wat waar is, behalve het slachtoffer, maar die denkt dat hij of zij gek aan het worden is en wordt bovendien door niemand geloofd.

Kun je je de machteloze hel waarin een slachtoffer leeft voorstellen? Je wordt psychisch ernstig mishandeld maar je bent de enige die dit ziet. Je wordt niet geloofd door je omgeving en erger: je wordt op den duur zelfs voor dader of gek aangezien.

Een Herkenbaar Voorbeeld van Gaslighting

Zag je je partner met eigen ogen vreemdgaan? Was er geen twijfel mogelijk? Was het overduidelijk wat er gebeurde en sprak je hem hierop aan? De narcist zal zonder blikken of blozen alles ontkennen, zelfs nog in zijn blote kont en de dame in zijn bed. Of hij geeft er een bizarre draai aan, mocht hij niet kunnen ontkennen. Met die absurde uitleg ontkent hij namelijk alsnog.

Een verklaring die kant noch wal raakt, zal hij dan geven. Vaak gaat dit samen met een andere manipulatietechniek die word salad heet. Hij laat je twijfelen over wat je zojuist zag en je raakt in een bizarre, onsamenhangende discussie. Wat jij zojuist zag, is niet zo. En als het wel zo is, dan heeft hij daar een nonsensverklaring of smoes voor.

Projectie en Blameshifting: Omkering van Dader en Slachtoffer

Voel je het krankzinnige al? Dit is de wereld volledig op zijn kop. Om de realiteit nog meer te verdraaien legt hij jou onmiddellijk een gevoel van schuld en schaamte op. Vliegensvlug draait hij de rollen om. Jij moet je schamen dat je hem hierop aanspreekt. Want, zoals de narcist beweert:

• “Jij ziet altijd spoken”
• “Jij bent altijd jaloers”
• “Je claimt te veel”
• “Er mankeert iets aan je ogen”
• “Hoe durf je?”

Of: “Je bent niet open-minded genoeg, ik ‘hielp’ de vrouw alleen maar.”

Of erger, en wat elke narcist daarbij ook schaamteloos doet: ook de dame is schuldig want ze “trok hem zo het bed in”. Voor niemand heeft hij respect. Waarschijnlijk heeft hij haar al een tijd ge-lovebombed. Maar ook achter háár rug om zal hij haar obsessief, hysterisch, leugenaar of borderliner noemen naar anderen.

“Hoe kun je mij zó beschuldigen”, vindt de narcist terwijl hij net betrapt is. “Hoe kun je mij zó haten…” Met het pijnlijke bewijs voor je neus krijg niet hij, maar jij een angstaanjagende woede-uitbarsting over je heen. Of nog griezeliger: de ‘narcissistic stare’ die echt shockerend is. Je staat aan de grond genageld. Eerst door de shock van het bedrog, direct daarna door de beschuldigingen die jij dan ook nog over je heen krijgt. Ineens ben jij niet de dupe, maar dader.

Het Verschil met ‘Normaal’ Gedrag

Gaslighten hoeft niet altijd over vreemdgaan of liegen te gaan. Het kan om totale onbenulligheden gaan die worden ontkend of verdraaid. Maar wáág het niet hem daarop aan te spreken. Zelfs niet met het bewijs in je handen!

Stel je dit scenario eens voor met iemand die geen narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, maar wel op heterdaad werd betrapt tijdens vreemdgaan. Hoe is de reactie van een ‘normaal’ persoon? Deze man (of vrouw) zal:

• Schrikken dat zijn partner hem betrapt
• Een golf van schaamte en schuldgevoel ervaren
• Zich verontschuldigen en proberen het vertrouwen terug te winnen
• Oprechte uitleg willen geven of excuses maken
• Verdriet voelen voor wat hij heeft gedaan
• Proberen zich in te leven in de pijn die hij zijn partner heeft bezorgd

Geen haar op zijn hoofd die overweegt uit te vallen naar de partner. Een mens met geweten verdrinkt daarna in zijn eigen schuldgevoel en schaamte en projecteert dit niet op zijn partner die hij zojuist diep heeft gekwetst…

10 Herkenbare Vormen van Gaslighting

1. Ontkennen wat net gezegd is

De narcist ontkent of verdraait regelmatig wat je hem nét nog hoorde zeggen. Dit kan letterlijk binnen vijf minuten zijn.

Jij: “Je zei net dat…”
Narcist: “Nee, dat heb ik niet gezegd” of: “Je hebt het weer verkeerd begrepen”

2. Kleine dagelijkse leugens

Jij: “Je zei gisteren dat je pasta lekker vindt, dus heb ik dat gemaakt…”
Narcist: “Pasta? Dat lust ik niet” en kijkt jou aan alsof je gek bent.

Dit lijkt een kleinigheid, maar als jou dit soort dingen continú gebeuren, is dit doodvermoeiend, vernederend, respectloos én stressvol. De schuld en schaamte wordt naar jou verlegd; jij bent degene wiens oren niet deugen.

3. Twijfel zaaien over je voorkeuren

“Nee, dat vind jij niet leuk” – hiermee ontnemen ze je je eigen mening. Of “Vind je dat nou écht leuk?” op neerbuigende, belachelijk makende toon. Als dit maar vaak genoeg gebeurt, stop je uiteindelijk met het geven van je mening, je ervaringen, je smaak en enthousiasme.

4. Systematische twijfel over alles

Narcisten laten je twijfelen over je:

• Smaak
• Mening
• Werk en talenten
• Hobby’s
• Behoeftes
• Verleden en herinneringen
• Gevoelens
• Voorkeuren

Alles wat jij vindt, ziet, zegt, gelooft, voelt, ervaart of je herinnert, is volgens hen onjuist, onzin, overdreven of belachelijk.

5. Je identiteit ondermijnen

De narcist is hierin zó gewiekst dat je de verwarring en ‘schuld’ bij jezelf zoekt en niet bij hem. Hij speelt dit zo geraffineerd dat hij altijd vrijuit gaat, onschuldig lijkt en zelfs slachtoffer lijkt van jouw “paranoia, waanbeelden, foute waarneming of warrige geheugen”.

6. Gevoelens bagatelliseren

“Je bent te overgevoelig”, als je aangeeft dat je je gekwetst voelt. Gekwetst worden ligt dus aan jouw ‘overgevoeligheid’, nooit aan zijn manipulaties, pesterijen of kwetsende gedrag.

7. Tegenstrijdig gedrag

Zeggen iets te doen maar het tegenovergestelde doen. Of zeggen iets niet te doen en het dan juist wel doen. Hem hierop aanspreken zal alle eerder genoemde effecten geven. Je belandt in een hopeloze word salad-discussie en wordt vernederd.

8. Liefde en afwijzing combineren

Jou de ‘liefde’ verklaren en nog dezelfde dag voor je neus opzichtig flirten met een ander. Dit doet hij bewust. Je voelt je een geconsumeerd hapje dat hem tot dienst is geweest, maar nu niet meer nuttig is.

9. Hypocrisie en dubbel spel

Kwaad over iemand spreken tegen jou, maar vervolgens gezellig met diegene optrekken. Dit is zulk bizar gedrag dat het jou uit balans trekt. Hij doet dit bewust, zo kan hij zien hoever je te manipuleren bent.

10. Roddels en leugens verspreiden

Anderen leugens vertellen over jou, zonder dat je dit weet. Plotseling word je door ‘vrienden’ of kennissen ontvriend of krijg je oordelende blikken toegeworpen waar je niets van begrijpt. Voor jou is het een raadsel waarom mensen ineens zo tegen je doen.

De Fysieke Impact van Emotioneel Misbruik

Op geestelijk, emotioneel en lichamelijk niveau eist gaslighting en andere emotionele mishandeling op de lange duur een zware tol van je gemoedstoestand en gezondheid. De stresshormonen die door narcistisch misbruik aangewakkerd worden, kunnen serieuze ziektes veroorzaken.

Langdurig emotioneel misbruik is een ernstige aanslag op:

• Je zelfbeeld
• Je wereldbeeld
• Je immuunsysteem
• Je algemene gezondheid

Waarom Gaslighten Narcisten?

Een narcist gaslight ten eerste om iedereen af te leiden van zijn echte gedrag en acties, waarvan hij echt wel weet dat ze niet door de beugel kunnen. Met gaslighten komt hij er altijd mee weg.

Ten tweede gaslighten narcisten om hun doelwit (vaak partner, kind, collega of andere naaste) in hun macht te houden en uit te putten. Hoe bizar het ook klinkt; narcisten en psychopaten kunnen door middel van gaslighten niet alleen één persoon, maar hele groepen mensen manipuleren en in leugens laten geloven (het gebeurt op wereld niveau).

Hoe Omstanders Onbewust Meedoen

Doelwitten van narcisten die worden ge-gaslight, raken geïsoleerd van hun omgeving. Ze veranderen van sterke, optimistische mensen in labiele personen. De omgeving van het doelwit voelt onbewust ‘iets’ aan. Misschien kunnen ze er hun vinger niet op leggen, maar ze voelen dat het beter is om niet té veel tegen een bepaalde persoon (de narcist) in te gaan.

Bij omstanders van de machtige, populaire narcist heerst een sluimerende, diepgewortelde angst om óók verstoten, buitengesloten of doelwit te worden. Het ontbreekt de meeste mensen aan moed hier openlijk níet in mee te gaan. Hier niet in meegaan vergt dus oneindig veel moed, bewustzijn en behoorlijke zelfverzekerdheid én integriteit.

Dit geldt nog veel meer als de narcist iemand is met aanzien, status of macht en er een soort populariteit omheen hangt. En die kans is groot, juist bij narcisten. Of wanneer mensen op een of andere manier afhankelijk zijn van de narcist of belangen hebben in omgang met hem; ze zullen weinig of geen tegengas geven, laat staan openlijk opkomen voor het doelwit.

“Waar Twee Kijven…”

En zo worden ongemerkt óók de omstanders ge-gaslight zonder dat ze het doorhebben. Zo heeft het slachtoffer vaak niet alleen de narcist tegen zich, maar ook haar omgeving. De narcist heeft het zó ver voor elkaar dat mensen uit zichzelf al de realiteit of waarheid ontkennen dan wel negeren. En de narcist heeft het zover dat niet hij, maar de omgeving het doelwit buitensluit en verstoot.

“People don’t want to hear the truth, because they don’t want their illusions destroyed“

Deze onbewust aangevoelde angst maakt het bizar genoeg dus prima mogelijk dat de realiteit, de waarheid, makkelijk onder het vloerkleed wordt geveegd, óók door omstanders. Het gebeurt elke dag en overal. Tot bij de hoogste bomen, en misschien zelfs juist daar wel.

Mijn eigen ervaring en die van vele andere doelwitten van machtige narcisten is dat, helaas, de meeste mensen liever wegkijken en meegaan met de narcist dan opkomen voor de waarheid en het doelwit. Om diezelfde reden konden Hitler en meer van deze types ‘gewoon’ hun gang gaan… Ook vandaag de dag nog. Ja, ook in jouw omgeving en meer dan je denkt.

Hoe Weer Je Je Tegen Gaslighting?

Dit is een lastige, want meestal zit je er al tot je nek toe in voordat je het door hebt. Áls je het ooit al doorkrijgt. Als je langdurig ge-gaslight bent, zul je professionele hulp nodig hebben die jou helpt weer terug in de realiteit te komen.

Mijn belangrijkste tips:

1. Ontken je eigen waarnemingsvermogen, waarden, normen, ervaringen en gevoel niet. NOOIT. Blijf altijd bij je waarnemingsvermogen. Blijf bij jezelf!
2. Laat je niet van dé of jouw waarheid afpraten. Word jij op een of andere manier de dupe van iemands gedrag of actie? Kwetst iemand jou maar ontkent diegene jouw gevoel? Blijf dan bij wat jij hebt ervaren en laat je niet overtuigen dat het niet zo was of dat je het verkeerd hebt begrepen.
3. Vertrouw op je gevoel en blijf daarbij. Laat je geen schuld of schaamte opleggen. Wanneer iemand dit bij jou (meermaals) probeert, moet je afstand nemen van zo iemand.

Voor iedereen die hiermee te maken heeft, kan professionele hulp nodig zijn om weer terug te komen bij je eigen werkelijkheid en waarheid.

Veelgestelde Vragen over Gaslighting

Kunnen alle narcisten gaslighten of alleen bepaalde types?

Alle typen narcisten kunnen gaslighten. Zowel de openlijke/grandioze narcist als de verborgen/kwetsbare narcist kunnen deze techniek toepassen. De aanpak kan verschillen, maar het doel blijft hetzelfde: verwarring zaaien en controle houden.

Is gaslighting altijd bewust gedrag?

Gaslighting bij narcisten is inderdaad vrijwel altijd bewust gedrag, hoewel het zo ingeslepen kan zijn dat het automatisch gebeurt. Anders dan bij psychische aandoeningen zoals schizofrenie of dementie, waar verward taalgebruik een symptoom is, zet de narcist gaslighting doelbewust in als controlemiddel.

Kan gaslighting voorkomen in alle soorten relaties?

Ja, gaslighting kan voorkomen in alle soorten relaties: romantische relaties, ouder-kind relaties, vriendschappen, familierelaties en werkrelaties. Overal waar een narcistische persoonlijkheid macht wil uitoefenen, kan gaslighting optreden.

Hoe verschilt gaslighting van gewone meningsverschillen?

Bij een gewoon meningsverschil respecteren beide partijen elkaars perspectief en realiteit, ook al zijn ze het oneens. Bij gaslighting ontkent of verdraait de narcist bewust de realiteit en tast daarmee je vertrouwen in je eigen waarneming aan. Het heeft als doel je te ondermijnen, niet om een legitiem meningsverschil op te lossen.